…άμα ήχησεν η γλυκεία φωνή…
«…είχα σταθερίν πεποίθησιν ότι ελευθερωθείσης της πατρίδος έκ της τυραννίας, οι υπέρ αυτής παθόντες μένουν υπό την κηδεμονίαν της…»
Χ.Μ. Σ.
Με αφορμή την Επέτειο των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, το Καλογεροπούλειο Ίδρυμα προχωρά στον σχεδιασμό και την υλοποίηση της παραγωγής μιας νέας πολυσχιδούς και πολυπρόσωπης εικαστικής έκθεσης που αγκαλιάζει και φωτίζει ιστορικά γεγονότα και αγωνιστές με ιδιαίτερο τοπικό ενδιαφέρον για τον Δήμο των Κορινθίων, προτείνοντας την ιδέα ενός νέου απεικονιστικού αφηγήματος με επίκεντρο τον άγνωστο στους περισσότερους Κορίνθιο ήρωα Χατζηγιάννη Μερτζέλλο ή Σοφικίτη. Τον σχεδιασμό του ιστορικού και εικαστικού αφηγήματος και την επιμέλεια της έκθεσης υπογράφει η ιστορικός τέχνης και ανεξάρτητη επιμελήτρια Ίρις Κρητικού
Σε διοργάνωση του Ιδρύματος, με την έμπρακτη στήριξη του Δήμου Κορινθίων και απολαμβάνοντας της θερμής φιλοξενίας από το Κέντρο Πολιτισμού, Αθλητισμού και Περιβάλλοντος, υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Πελοποννήσου και με τη γενναιόδωρη αρωγή των χορηγών του, το εικαστικό αυτό αφιέρωμα, κοινό όραμα μιας ομάδας ανθρώπων που εργάστηκαν σκληρά για να το υλοποιήσουν, είναι πλέον γεγονός. Τεκμήριο αυτού και η συνοδευτική έκδοση, κοσμημένη με τα ζωγραφικά και τα τρισδιάστατα έργα 65 διακεκριμένων Ελλήνων εικαστικών που μετέτρεψαν τα ετερόκλητα τεκμήρια της ιστορικής έρευνας, σε εξαιρετική οπτική πρώτη ύλη.
Η ενδελεχής και επίπονη σκιαγράφηση του βίου και των έργων του άγνωστου στους περισσότερους φλογερού πατριώτη και αγωνιστή Χατζηγιάννη Μερτζέλλου ή Σοφικίτη, του αφανούς αυτού ήρωα και πιθανότατα Φιλικού που, σύμφωνα με τα ίδια του τα λόγια «…άμα ήχησεν η γλυκεία φωνή…ότι το ελληνικό έθνος επαναστάτησε κατά του βαρβαρικού ζυγού», παράτησε στη Μαγνησία της Μικράς Ασίας «όλη την κατάστασίν του συνισταμένην εις σημαντικότατην ποσότητα» και «ήλθε στην πατρίδα του να πολεμήσε», πεθαίνοντας στο τέλος της ζωής του αποτραβηγμένος στα Εξαμίλια και πάμπτωχος, αποτελεί το επίκεντρο του σπονδυλωτού αφηγήματος της έκθεσης.
Το πορτραίτο του δεν διασώζεται. Διασώζονται όμως, μέσω του φακέλου των 42 περίπου επιστολών που, κατόπιν δωρεάς του δισεγγόνου του Νικολάου Θεόδωρου προς το Ελληνικό κράτος, φυλάσσονται στο Αρχείο Ιστορικών Εγγράφων του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, ο ηρωικός βίος και η πατριωτική προσφορά του. Πολλά οφείλει επίσης η παρούσα έκθεση στον μελετητή του Χατζηγιάννη Μερτζέλλου, κ. Αναστάσιο Λυμπερίου. Το ιστορικό χρονολόγιο που ο ίδιος συνέταξε, συμπεριλαμβάνεται στην έκδοση, συμπληρώνοντάς την με ευμέγεθες και ευπρόσδεκτο ιστορικό πλαίσιο.
«Το τοπίο της Κορίνθου μέσα από δεύτερες «αναγνώσεις» ιστορικών ευρωπαϊκών ελαιογραφιών και χαρακτικών, τα ιστορικά ενθυμήματα του Αγώνα, τα αντικείμενα και τα πολεμικά εξαρτήματα εποχής (όπλα, ενδύματα, κοσμήματα, κεντήματα και άλλα λογής προικώα που ενδεχομένως θυσιάστηκαν στον μεγάλο σκοπό) του ίδιου και της συζύγου του Αικατερίνης, με επίπονη χειρωναξία σχεδιασμένα και ξαναπλασμένα με παραδοσιακές τεχνικές, οι ρευστές τρυφερές φιγούρες των τέκνων του, οι εξιστορήσεις των δικών του επιστολών και οι επιστολές σπουδαίων τρίτων προσώπων προς τον Χατζηγιάννη Μερτζέλλο (όπως για παράδειγμα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη που εξαίρει το ήθος και τη δράση του) και, κυρίως, το φανταστικό πορτραίτο του με τις γοητευτικές διαφορετικές απεικονιστικές εκδοχές, η σκιαγράφηση της ηρωικής μορφής του μέσα στον χωροχρόνο, τα πολύτιμα και κοπιαστικά σταχυολογημένα στοιχεία για τον ίδιο και για τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας και του στενού κύκλου του βίου του, αλλά ακόμη, η εν γένει γόνιμη φαντασία των συμμετεχόντων που καλείται να ιχνηλατήσει τα βήματα και τις πράξεις του ήρωα στην περιοχή, στα πεδία όπου έδρασε και πολέμησε, ξεδιπλώνονται με 65 διαφορετικούς αναπάντεχους τρόπους», «…τρέπονται εντέλει στις ενεργοποιημένες πηγές και την αναβλύζουσα πρώτη ύλη των σύγχρονων έργων του αφηγήματος», σημειώνει η επιμελήτρια της έκθεσης.
